potae vomñi
Vo’o so na’a hietacta noquaga, qaiqa ca halá na epacpí, qatac haviac qaica shigüiapí, taqaen na qaempí qaica ná poĝosoĝoe, nallén. Qatac ná lapél, lchegüe qaica etaĝat qatac ndiaq, qarol, chelmec, coté, besaĝa.
Só ipiaĝacpí suguté naĝaté qoletepeglec so nenaĝa, qaica ca qailalec shigüiac, qoché ñiglactavó so ipiaĝacpi, qaicá cá loĝonec shigüac.
Qatac ioĝotaĝa naĝachigüiñi so qóm, qaica cá halóc.
Suguté ioĝoñi ché dihiaĝan so n’sheec, n’tamnot so cahaishigom, lentac na alva, pigüem, etaĝat, shigüiacpi qatac na haviac.
Himat da n’tamnaĝaec che apona’a so ipiaĝacpi, taegüe da hiogoñi, sugute na’a qamata so ntap, qac so qom nquicta’a da lañagaec, qopagüem qantenagüet so potae, che qaicanpec itenagët so ipiagaecpi che vomñigüe so qaem qanlosop, qaivataque da noĝoshigüem, hiviragüet hape qailona’a na norec qaivo’o n’losop so qaem, cuu qoche
ioĝoñi nvirelec so ipiaĝacpi.
Hime che vo’o so lat’ ltaraic huaĝañi na hepacpi, che datavec ipiaĝaecpi, onlec so n’sheec nenñi. Hila’a so moĝonalo chioqñigüi ni qaem, moĝnalo dactaĝnem so n’sheec da maiche qohienac so qom, da qaivo’o na loquaĝa, soĝot da qahien na shigüiac da qoche qailavat vaná qanllic, chiga che qailat noqó na noĝonecpí.
Himé che nñatac so n’sheec, da vo’o so nlamaĝataĝaec, da hioĝotaĝa qohiañi na shigüiapi che qanlocteta da qailavat, nache so moĝonolo hiamagren qollaĝa so lactaq so n´sheec.
Qopagüem noĝoshigüem so potae, qailavat qaiche so lpat, qatac vo’o so llac’ poĝosoĝoepi, nallen, qarol, ndiac, qatac tegsaĝalta’a.
Qollaĝa hivirubo so ipiaĝaecpi che ntotihie so ñacpiolec, qatac ampí, qanqahañi so llacpi che qantegüenac qahiet, qaivot, qaiton, hime che enavuac machigüñi so qompí qollaĝa.
de cuando se zambulló el oso hormiguero
Hace mucho tiempo había hambre y sequía, en el monte no había frutos, ni animales, y en las represas, las lagunas y riachos no había agua por lo tanto no había cascarudos, tarariras, bagres amarillos, pez malo, ni vieja del agua. Los mariscadores ya habían recorrido el monte varios días y no pudieron mariscar nada por lo que volvían a sus ranchos sin nada. Entonces, la gente dejó de ir al monte, y durante ese tiempo no hubo para comer.
Una madrugada el cacique clamo al creador del cielo, al creador de la tierra, del agua, de los animales, y del monte. Al terminar su clamor juntó a la gente cazadora y les dijo que fueran hacia donde sale el sol. Los rayos del sol quemaban, y la fuerza de la gente disminuyó.
De pronto se encontraron con un oso hormiguero y lo corrieron, desesperado el oso zambulló en una represa y los cazadores rodearon el lugar a la espera de que el oso saliera. Llegó la noche y armaron una fogata; llegó el amanecer y el oso no salió.
De pronto llegó un viento muy fuerte, cayeron árboles y los mariscadores huyeron de la tormenta; solo el cacique se quedó en el lugar.
Vio que Moĝonolo salía de la represa. Moĝonolo le comentó que los dioses castigaron a su gente a que sufrieran hambre porque desperdiciaban la carne de los animales. No los comían después de matarlos, dejaban que tomaran olor las carnes y los tiraban.
El cacique le pidió a Moĝonolo una nueva oportunidad, pidiéndole que regresaran los animales para cazar; Moĝonolo le dio una nueva oportunidad y aceptó la palabra del cacique.
Después de que salió el oso hormiguero lo mataron, llevaron su carne y además llevaron cascarudos, bagres amarillos, muchos peces y miel de abeja.
Los niños y las mujeres cuando los vieron llegar a los mariscadores se pusieron felices y los ayudaron a bajar sus cargas y rápidamente comenzaron a hacer asados, y fritos y la gente estuvo muy feliz por mucho tiempo.
sobre quando o tamanduá mergulhou no formigueiro
Há muito tempo havia fome e seca, na floresta não havia frutas, nem animais, e nas represas, nas lagoas e nos riachos não havia água, portanto, não havia cascarudos, tarariras, bagres-amarelos, peixe mau, nem velha d’água.
Os mariscadores já tinham percorrido a floresta há vários dias e não puderam mariscar nada, por isso voltavam aos seus ranchos sem nada. Então, as pessoas deixaram de ir à floresta, e durante esse período não havia nada para comer.
Em uma madrugada, o cacique clamou o criador do céu, o criador da terra, da água, dos animais e da floresta. Ao terminar seu clamor, reuniu os caçadores e disse para eles irem até onde o sol nascia. Os raios de sol queimavam e a força das pessoas diminuiu. Rapidamente se encontraram com um tamanduá e fizeram ele correr, desesperado, o tamanduá mergulhou em uma represa e os caçadores o cercaram à espera de que o tamanduá saísse. Chegou a noite e fizeram uma fogueira; chegou o amanhecer e o tamaduá não saiu.
Rapidamente chegou um vento muito forte, caíram árvores e os mariscadores fugiram da tempestade; só o cacique ficou no local. Viu que Moĝonolo saía da represa. Moĝonolo comentou com ele que os deuses castigaram o seu povo com a fome porque desperdiçavam a carne dos animais. Não os comiam depois de matá-los, deixavam as carnes estragar e jogavam fora.
O cacique pediu a Moĝonolo uma nova oportunidade, pedindo que os animais voltassem para que eles pudessem caçar; Moĝonolo lhe deu uma nova oportunidade e aceitou a palavra do cacique.
Depois que o tamanduá saiu da represa o mataram, levaram a sua carne depois levaram cascarudos, bagres-amarelos, muitos peixes e mel de abelha.
Quando as crianças e as mulheres viram chegar os mariscadores ficaram felizes e os ajudaram a descarregar os peixes e logo começaram a fazer assados e fritos e as pessoas ficaram muito felizes por muito tempo.
Piguná (Terra Madura, Argentina). Preservamos os nomes dos autores grafados exatamente como eles redataram, todos os autores escreveram os relatos em suas línguas nativas e espanhol.
dicionário étnico
Cascarudos são espécies de besouros típicos da região; Tarariras, Peixe mau e Velha d’água são grandes peixes típicos da região.